Οι επικεφαλής της δράσης, Ελένη Τσαλκατίδου και Μαρίνα Παπαδοπούλου, μιλούν στον «Παλμό της Καλύμνου» για τη δράση “Η γλώσσα και η δημόσια εικόνα στην ψηφιακή εποχή”, στο επίκεντρο του 5ου μικρού θερινού στην Κάλυμνο το τετραήμερο 22-25 Αυγούστου
Το 5ο Μικρό Θερινό με τίτλο «Γλώσσα και δημόσια εικόνα στην ψηφιακή εποχή» είναι έτοιμο να ανοίξει τα πανιά του και να σαλπάρει για την ακριτική Κάλυμνο, εκεί όπου το τετραήμερο 22 με 25 Αυγούστου θα «χτυπάει» η καρδιά του. Την ευθύνη της πολλά υποσχόμενης αυτής δράσης, φέρει ο Διαδικτυακός Όμιλος Αποφοίτων του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ» σε συνεργασία με τον δήμο Καλυμνίων. Η δράση τελεί υπό την αιγίδα του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ» και του Εργαστηρίου Μελέτης Κοινωνικών Θεμάτων, Μ.Μ.Ε. και Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ενώ την επιστημονική επίβλεψη έχει η κ. Νικολέττα Τσιτσανούδη – Μαλλίδη, Καθηγήτρια Γλωσσολογίας και Ελληνικής Γλώσσας και Διευθύντρια του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου, που φέτος γιορτάζει τα 10 του χρόνια!
Με αφορμή, λοιπόν, τη διεξαγωγή του 5ου Μικρού Θερινού, ο «Παλμός της Καλύμνου» επικοινώνησε με τις δύο επικεφαλής της διοργάνωσης, την πρόεδρο του Διαδικτυακού Ομίλου, Ελένη Τσαλκατίδου, διδάκτωρ του τμήματος Επικοινωνίας και Μ.Μ.Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών και την υπεύθυνη τμήματος Ηπείρου, Μαρίνα Παπαδοπούλου, υποψήφια διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
– Τι είναι ο Διαδικτυακός Όμιλος Αποφοίτων του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου και ποιος είναι ο σκοπός του;
Ε.Τ.: «Ο Διαδικτυακός Όμιλος Αποφοίτων του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ», στον οποίο έχω τη χαρά τα δύο τελευταία χρόνια να είμαι πρόεδρος, είναι μια ομάδα νέων ανθρώπων, που μοιράζονται κοινές ιδέες και οράματα και προχωρούν στη διοργάνωση ακαδημαϊκών δράσεων με βασικό πυρήνα τη γλώσσα, τον πολιτισμό και τα ΜΜΕ».
Μ.Π.: «Η αλήθεια είναι πως μέσα σε αυτά τα πέντε χρόνια, που υφίσταται ο Όμιλος, η σύνθεσή του έχει αλλάξει αρκετά. Την τελευταία διετία, ωστόσο, υπάρχει ένας σταθερός πυρήνας και από εκεί και πέρα προστίθενται συνεχώς νέα άτομα, τα οποία δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ζήλο για τις ακαδημαϊκές δράσεις του Ομίλου.
Ε.Τ.: «Εμείς είμαστε πάντα ανοιχτοί σε ανθρώπους, που θέλουν να συμπορευτούν μαζί μας. Είναι ωραίο να υπάρχει μια ισχυρή ομάδα και αυτό είναι κάτι που καταλάβαμε ιδίως φέτος, που για πρώτη φορά το Μικρό Θερινό θα διεξαχθεί διά ζώσης».
– Το 5ο Μικρό Θερινό, λοιπόν, θα διεξαχθεί φέτος για πρώτη φορά διά ζώσης. Ποιοι ήταν οι λόγοι που επέβαλαν τη μεταφορά του από το διαδίκτυο σε μια διά ζώσης διεξαγωγή και μάλιστα στην ακριτική Κάλυμνο;
Ε.Τ.: «Ήταν επιτακτική η ανάγκη για τη μεταφορά της δράσης μας από το διαδίκτυο σε ένα φυσικό μέρος, κάτι που είχε διαφανεί ήδη από το 4ο Μικρό Θερινό. Η αλήθεια είναι πως οι συνθήκες της πανδημίας, μάς είχαν επιβάλλει τη διεξαγωγή του διαδικτυακά, όμως, από την περσινή χρονιά, όταν και αφήσαμε πίσω μας έννοιες όπως lockdown κ.τ.λ., ο κόσμος είχε ανάγκη τη διά ζώσης επικοινωνία. Την περσινή χρονιά δεν ήμασταν έτοιμοι για κάτι τέτοιο και είχαμε δώσει χρόνο στους εαυτούς μας, ώστε να προετοιμαστούμε για τη φετινή. Όπερ και εγένετο».
Μ.Π.: «Η διά ζώσης διεξαγωγή μιας δράσης είναι τελείως διαφορετική από την διαδικτυακή μορφή που είχε το Μικρό Θερινό τα προηγούμενα χρόνια. Σαφώς υπάρχει η εμπειρία από τη διοργάνωση του 3ου και 4ου Μικρού Θερινού, τα οποία έλαβαν χώρα διαδικτυακά, αλλά οι συνθήκες που αντιμετωπίζουμε φέτος είναι τελείως διαφορετικές. Η μεταφορά σε ένα φυσικό περιβάλλον, πέρα από ανάγκη, αποτελεί και μία ουσιώδη και φυσική εξέλιξη του θεσμού. Εξάλλου, στόχος μας είναι να κάνουμε ένα βήμα τη φορά.
Ε.Τ.: «Η επιλογή της Καλύμνου ήταν αποτέλεσμα μιας σειράς επαφών που πραγματοποιήσαμε το προηγούμενο διάστημα με μέρη, τα οποία είχαν τις προϋποθέσεις για να φιλοξενήσουν τη δράση μας. Είμαστε πολύ χαρούμενοι όλοι γι’ αυτήν την επιλογή μας, καθώς είναι ένα νησί που έχει μεγάλη παράδοση. Γενικότερα, βαδίζοντας στα μονοπάτια που έχει ανοίξει τα προηγούμενα χρόνια το Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο, στόχος μας ήταν η επιλογή ενός τόπου που θα έχει κάτι να μας ‘πει’».
Μ.Π.: «Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι το 8ο Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ» ταξίδεψε πριν από δύο χρόνια στο ακριτικό Καστελλόριζο. Εκεί είχαμε την ευκαιρία να ζήσουμε μια μοναδική εμπειρία. Τα ακριτικά νησιά διαθέτουν μοναδικά φυσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά που πρέπει να διατηρηθούν και να αναδειχθούν. Φέτος λοιπόν, θα επισκεφτούμε ένα ακόμα τέτοιο μέρος».
– Ποιοι είναι οι κύριοι τομείς με τους οποίους θα καταπιαστεί το συνέδριο στην Κάλυμνο;
Ε.Τ.: «Όπως και στις προηγούμενες δράσεις που έχουμε ‘τρέξει’ μαζί με την Μαρίνα (σ.σ. Παπαδοπούλου) και τα υπόλοιπα μέλη του Ομίλου, έτσι και φέτος, φροντίσαμε να ορίζουμε θεματικές και μέσω αυτών να θέσουμε ενδεχομένως και προβληματισμούς, που πρωτίστως μας απασχολούν ως ανθρώπους και δευτερευόντως ως επιστήμονες».
Μ.Π.: «Συνεπώς, θέματα επίκαιρα, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα ψηφιακά μέσα, η ρητορική του μίσους κ.τ.λ. δεν θα μπορούσαν να λείπουν από τη φετινή μας δράση. Ενδεικτικά να αναφέρουμε πως οι θεματικές μας είναι οι εξής: α) Γλωσσική ταυτότητα και κοινωνική συνοχή, β) Γλώσσα, εκπαίδευση και τεχνητή νοημοσύνη, γ) Η γλώσσα της φαντασίας στην εποχή της εικονικής πραγματικότητας, δ) Η δυναμική της εικόνας στην εποχή των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, ε) Η ρητορική του μίσους στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, στ) Η συμβολή των ΜΜΕ στη διατήρηση και ανάδειξη γλωσσικών ταυτοτήτων, ζ) Ψηφιακά μέσα και διατήρηση γλωσσικής κληρονομιάς, η) Γλώσσα και περιβάλλον, θ) Υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά».
– Ποιος είναι ο στόχος του συνεδρίου και ποιο είναι το κύριο κοινό που απευθύνεται;
Μ.Π.: «Στόχος του συνεδρίου, εκτός από την ανταλλαγή γνώσεων, είναι η ενίσχυση της εξωστρέφειας με επίκεντρο τους νέους ανθρώπους. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι είναι μια δράση που έχει δημιουργηθεί από νέους επιστήμονες, υποψήφιους διδάκτορες, μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές».
Ε.Τ.: «Το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως ‘μεικτό’. Σίγουρα, ένας βασικός κοινό-στόχος είναι άνθρωποι που προέρχονται από την ακαδημαϊκή κοινότητα, όπως καθηγητές, ερευνητές, διδάκτορες κ.τ.λ. Από εκεί και πέρα, όμως, απευθυνόμαστε και σε επαγγελματίες, των οποίων τα ενδιαφέροντα συγκλίνουν με τα δικά μας και τέλος σε ανθρώπους, που στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης, θέλουν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους».
Μ.Π.: «Αξίζει να σημειώσουμε ότι η δράση προσφέρεται δωρεάν και για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκεφθούν την ιστοσελίδα του Διαδικτυακού Ομίλου Αποφοίτων του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου https://www.omilosapofoiton.gr/ και στη σελίδα του Ομίλου στο Facebook, https://www.facebook.com/OmilosApofoiton».
– Παίρνοντας αφορμή από τις θεματικές σας, ποια είναι η σημασία της γλώσσας στη διαμόρφωση της δημόσιας εικόνας σε μια εποχή όπου η επικοινωνία γίνεται κυρίως μέσω ψηφιακών μέσων;
Μ.Π.: «Η γλώσσα παίζει έναν κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση της δημόσιας εικόνας, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου η επικοινωνία διεξάγεται κυρίως μέσω των ψηφιακών μέσων. Εκτενείς μελέτες έχουν δείξει ότι η δομή της γλώσσας, η χρήση συγκεκριμένων λέξεων και φράσεων και ο τρόπος παρουσίασης των πληροφοριών επηρεάζουν την άποψη του κοινού για τα διάφορα ζητήματα. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει επιτρέψει τη δημιουργία ενός δικτύου με ασύγκριτη ταχύτητα μεταφοράς πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο ανά τον κόσμο. Αυτή η ταχύτητα μπορεί να έχει και αρνητικές επιπτώσεις, καθώς η διάδοση πληροφοριών χωρίς έλεγχο μπορεί να οδηγήσει σε διάδοση ψευδών ή παραπλανητικών πληροφοριών, γνωστών και ως “fake news” αλλά και μέσω της χρήσης της ΑΙ σε αυτό που πλέον ονομάζεται “deep fake news”. Ωστόσο, με την κατάλληλη εκπαίδευση και ενημέρωση, οι άνθρωποι μπορούν να αναγνωρίσουν και να αντιμετωπίσουν αυτούς τους κινδύνους, εκμεταλλευόμενοι τα πλεονεκτήματα της ταχείας μετάδοσης πληροφοριών για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας και της πρόσβασης σε γνώση και πληροφορίες.
– Τέλος, ποιες είναι οι προκλήσεις που ανακύπτουν από τη χρήση των ψηφιακών μέσων στη διαμόρφωση της δημόσιας εικόνας;
Ε.Τ.: «Θεωρώ ότι οι προκλήσεις είναι πάρα πολλές. Όλοι μας έχουμε την ευκαιρία να πειραματιστούμε σε μικρό ή σε μεγάλο βαθμό με τη δημόσια εικόνα μας στην ψηφιακή εποχή. Αυτό βεβαίως έχει και αρνητικές προεκτάσεις, αφού τα άτομα δημιουργούν μια διαδικτυακή περσόνα, που ενδέχεται να μην έχει καμία σχέση με την πραγματική. Με άλλα λόγια, είναι πιθανό ο εικονικός τους εαυτός να διαφέρει από τον πραγματικό και εκεί είναι που δημιουργείται το πρόβλημα, καθώς εν τέλει το άτομο φτάνει σε ένα σημείο που δεν αναγνωρίζει το ίδιο τον εαυτό του και τον αμφισβητεί. Ο εαυτός, λοιπόν, ‘κατασκευάζεται’ από τις εικόνες στα ψηφιακά μέσα, αλλά και από τη γλώσσα».
