“Άγιοι θεραπευτές του καλοκαιριού” (του Γ. Θ. Πατέλλη)

Ένα απέραντο πανηγύρι αφιερωμένο στη μεγάλη μορφή της Χριστιανοσύνης την «Υπεραγία Θεοτόκο», με τη συρροή ομογενών της διασποράς από όλες τις Ηπείρους. Τους φέρνει η νοσταλγία του γεννησιμιού τόπου αλλά και το προσκύνημα στην Παναγιά της ενορίας τους, στις αμέτρητες «Παναγιές του νόστου», που βρίσκονται απλωμένες σε κάθε γωνιά της στεριάς και των νησιών της πατρώας γης.
Εξ ίσου βέβαιο είναι όμως ότι ο μήνας με τις περισσότερες γιορτές και τα πανηγύρια είναι ο Ιούλιος. Οι Άγιοι Ανάργυροι, η Αγία Κυριακή, η Αγία Μαρίνα, ο Προφήτης Ηλίας, η Αγία Παρασκευή, ο Άγιος Παντελεήμων, είναι όλοι θεραπευτές Άγιοι. Οι αρρώστιες και οι επιδημίες του καλοκαιριού ήταν αρκετές τα παλιά χρόνια, οι άνθρωποι υπέφεραν χωρίς γιατρούς και φάρμακα και φυσικά κατέφευγαν στην βοήθεια και προστασία των Αγίων. Δεν υπήρχαν ούτε οι «γιατροί του κόσμου» ούτε οι «γιατροί χωρίς σύνορα».
Θαυματουργούς και αρχίατρους, αποκαλούν τους Αγίους Αναργύρους Κοσμά και Δαμιανό. Προστάτιδα από τις επιδημίες ανθρώπων και ζώων, θέλουν την Αγία Κυριακή, κυρίως στην Κεντρική και Δυτική Ελλάδα, αφού οι ζέστες ευνοούν την εμφάνιση και την έξαρσή τους. Η λαϊκή παρήχηση «Μαρίνα-μαραίνω» φαίνεται να συνδέει την Αγία Μαρίνα με τη συρρίκνωση των αποστημάτων και των διαφόρων ασθενειών. Μεγάλη είναι η πίστη του λαού μας στις θαυματουργές ιδιότητες της οσιομάρτυρας Αγίας Παρασκευής, σχετικά με τις οφθαλμικές παθήσεις. Αλλά και στην προστασία, παλαιότερα, από τις φοβερές επιδημίες της πανούκλας και της χολέρας. Άλλωστε η εκκλησία η αφιερωμένη στη μνήμη της, στην Κάλυμνο, είναι κτισμένη σε μια περιοχή του Άργους που, κατά την παράδοση, κατέφευγαν οι κάτοικοι του Χωριού για να σωθούν από την πανούκλα.
Η παροιμία «κουτσοί στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα» δείχνει την δύναμη του «ιατήρος» Αγίου, ο οποίος ήταν ιατρός και άσκησε την ιατρική ως φιλανθρωπία. Δεν συμπαθούσε δηλαδή το φακελάκι. Στο νησί μας, η Mονή του Αγίου με το «αγίασμα» του είναι κτισμένη σε περιοχή με υπέροχη θέα και αποτελεί καταφύγιο και παρηγοριά πονεμένων και ασθενούντων. Η κοσμοσυρροή την ημέρα της γιορτής του, 27 Ιουλίου, είναι πάντα εντυπωσιακή.
Θα ήθελα όμως να σταθώ για λίγο στον Προφήτη Ηλία, τον Άγιο των υψηλών κορυφών. Η παράδοση θέλει τον Προφήτη Ηλία ναύτη. Ένα ναύτη κουρασμένο από τις περιπέτειες της θάλασσας, που αποφάσισε να ζήσει την υπόλοιπη ζωή του σε μέρη στα οποία οι άνθρωποι ούτε είδαν ούτε ήξεραν τι σημαίνει θάλασσα. Φορτώθηκε λοιπόν στον ώμο του ένα κουπί και πήρε τον ανήφορο. Καθώς ανέβαινε τα βουνά ρωτούσε τους ανθρώπους που συναντούσε «τι είναι αυτό;». Όσο του απαντούσαν «κουπί» αυτός συνέχιζε να ανεβαίνει. Αρκετά ψηλά συναντά κάποιον και του απευθύνει τη γνωστή ερώτηση. Και εκείνος του απαντά αμέσως: «αυτό είναι ξύλο». Τότε κατάλαβε ότι στα μέρη αυτά οι άνθρωποι δεν ήξεραν την ύπαρξη της θάλασσας. Εκεί λοιπόν, αλλά και σε κάθε κορυφή, έκτισε τα εκκλησάκια του και από τότε «κατοικεί» στις κορυφές των βουνών μας.
Βέβαια οι άνθρωποι των αλλοτινών καιρών και της παράδοσης δεν μπορούσαν να φανταστούν, τότε, ότι σήμερα ο Άγιος των κορυφών θα αποκτούσε συγκάτοικους: τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας και τις ανεμογεννήτριες …
Θα ήθελα ακόμα να παρατηρήσω ότι στο καλοκαιρινό «Αγιολόγιο» δεν φαίνεται να υπάρχει αρωγός Άγιος, του οποίου η μνήμη να αναφέρεται στην κατάσβεση των πυρκαγιών. Φαίνεται ότι εκείνη τη μακρινή εποχή της παράδοσης οι άνθρωποι είχαν διαφορετικό κώδικα αξιών. Δεν έκαιγαν ζωντανούς του συνανθρώπους τους, βάζοντας ανεξέλεγκτα φωτιές, για να αρπάξουν μισό στρέμμα γης.